فوکویاما در ابتدا از رقابت چین و ایالات متحده برای رهبری سیاسی جهان می گوید و معتقد است که با توجه به قدرت اقتصادی چین و نفوذ ملموس این کشور در مناطق مختلف دنیا و درگیری های سیاسی، نظامی و بحران های اقتصادی آمریکا، در نهایت نسخه جدید رهبری جهانی توسط چینی ها نوشته و جایگزین ایالات متحده خواهد شد.
دانشمند علوم سیاسی دانشگاه استنفورد درباره تحولات سیاسی برخی از کشورهای خاورمیانه و عربی که به «بهار عربی» مشهور شد، اعتقاد دارد که فقط کشور تونس توانسته است به شکلی مسالمت آمیز و با کمترین تنش ممکن به دموکراسی گذار کند و سایر انقلاب ها و تغییرات در کشورهایی همانند سوریه، یمن و لیبی نه تنها بهار عربی را تجربه نکردند بلکه درگیر جنگ داخلی و مصایب بیشماری برای مردم خود شده اند. بیشترین نگرانی فوکویاما در مورد موقعیت کشورها پس از انقلاب شان است که دستاوردهای اقتصادی بسیار اندکی داشته اند.
اما جالب ترین بخش سخنرانی فوکویاما درباره وضعیت ایران و توجه به تحولات اخیر و اعتراضات مردمی در این کشور است که از اواخر سال ۲۰۱۷ آغاز شد و همچنان در ۲۰۱۸ ادامه دارد. استاد علوم سیاسی اوضاع فعلی ایران را به انبار باروتی تشبیه کرد که هر آینه احتمال انفجار عظیمی دارد. موقعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران به حدی پیچیده و بغرنج شده است که شبیه مهره های بازی دومینو (نوعی بازی سرگرم کننده که از چیدمان مهره یا قطعات مختلف در کنار هم بوجود می آید و هنگامی که اولین قطعه سقوط کند باعث ریختن بقیه قطعات تا انتها می شود. مترجم) است؛ اگر نخستین اتفاق بیافتد، احتمالا وقایع بعدی بطور مسلسل وار یکی پس از دیگری رخ خواهد داد.
فوکویاما دلایل خود درباره انفجار درونی نظام جمهوری اسلامی ایران را اینگونه برشمرد: «نخست اینکه تاثیر گرمایش جهانی کره زمین حدود ۱۴ سال است که بر اوضاع اقلیمی ایران تاثیر گذاشته و خشکسالی های پی در پی و بحران کم آبی باعث شده تا بسیاری از روستاییان و ساکنین حومه شهرها به سوی شهرهای بزرگ مهاجرت کنند. به این ترتیب رشد بیکاری و کمبود زیرساخت ها برای این جمعیت و گسترش بیماری در بین آنان، شکاف بین فقرا و ثروتمندان را گسترده تر کرده است؛ رژیم حاکم بر ایران در این سالها نتوانسته پاسخی عملی برای حل این مشکلات ارایه دهد. دوم اینکه به همه این مسایل می توان درگیری جمهوری اسلامی در بسیاری از جنگ های نیابتی و نزاع های منطقه ای در خاورمیانه را نیز اضافه کرد.»
مدیر مرکز گسترش دموکراسی دانشگاه استنفورد ادامه داد: «انفجار اجتماعی ایران از درون به تغییرات دو مولفه بستگی دارد، اول متغیرهای توسعه روستایی که بر اثر وضعیت وخیم آب و هوایی به قهقرا رفته و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی آن به شکل رشد فقر در میان مردم نمایان شده است. دومین مولفه، متغیرهای مدنی است که دلیل اصلی آن اعتراضات مدنی نسل های جدید ایرانی است که پیش از بهار عربی در سال ۲۰۰۹ آغاز شد. با توجه به این متغیرها، دولت جمهوری اسلامی و نهادهای انقلابی که از زمان به روی کار آمدن روح الله خمینی در سال ۱۹۷۹ در ایران مستقر شده اند، هیچ درکی از این اوضاع نداشته و راه حلی عملی برای رفع این مشکلات ارایه نکرده اند و خود مانعی بر سر حل مسایل گفته شده هستند. پافشاری این نهادهای دولتی و حکومتی جمهوری اسلامی بر سر مواضع خود باعث سقوط و انحطاط این رژیم خواهد شد؛ جالب اینکه بسیاری از احزاب و اشخاص داخل بدنه نظام به این تهدیدات واقفند و درباره آن هشدار داده اند. جدیدترین این اخطارها را حسن روحانی رییس جمهوری اسلامی در مراسم پیروزی انقلاب اسلامی در روز ۲۲ بهمن امسال داد که گفت: اگر صدای مردم را نشنویم، سرنوشتی همچون شاه (محمدرضا پهلوی) در انتظارمان خواهد بود.»
فوکویاما اضافه کرد: «برخی ممکن است سخنان روحانی را به حساب جناح چپگرای نظام جمهوری اسلامی (اصلاح طلبان و اعتدالیون - مترجم) بگذارند اما کمی بعد محمود احمدی نژاد بعنوان نماینده جناح راستگرا و افراطی رژیم (اصولگرایان) طی نامه ای به علی خامنه ای رهبر انقلاب به شکلی رادیکال تر هشدارهایی را گوشزد کرد؛ احمدی نژاد در این نامه خواستار رفراندوم آزاد و انتخابات فوری و پیش از موعد ریاست جمهوری و مجلس بدون دخالت شورای نگهبان و مهندسی آرا توسط نهادهای زیر نظر رهبری (بویژه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) شد. تاکید احمدی نژاد بر انتخاب آزادانه توسط مردم به معنای محکومیت ماهیت رژیم و خوی ضد دموکراسی آن است و همچنین در این نامه قوه قضاییه و سازمان های تحت نظارت مستقیم رهبری نیز به چالش کشیده شده و تغییرات ساختاری و سریع در آنها خواسته شده است.»
استاد فوکویاما معتقد است که هشدارهای روحانی و احمدی نژاد مبنی بر «نشیدن صدای مردم» و گردن ننهادن بر «خواست اکثریت ملت ایران» به تنهایی برای انفجار از درون حکومت جمهوری اسلامی کفایت می کند. تحریم های اقتصادی بین المللی نیز می تواند این سقوط بزرگ را تسریع کند.